Tytuł | Słowiański duch we współczesnym świecie |
---|---|
Redaktorzy | Krzysztof Andrzej Górecki, Adam Jan Karpiński, Barbara Krygier |
Praca zbiorowa: 10 rozdziałów | |
Autorzy | Ananicz Arnold ps. Ananiczius, Awdziejczyk Tomasz, Banek Joanna, Bąkowski Krzysztof, Borowski Waldemar, Cimek Gracjan, Daszewska Dominika, Dittwald Jacek, Górecki Krzysztof Andrzej, Kaleta Andrzej, Karpiński Adam Jan, Korecka Joanna, Krygier Barbara, Kudrycki Piotr, Kuśmierska Jolanta, Majewska Edyta, Mysłek Karolina, Opozda-Szwabe Magda, Pluta Rajmund, Przybył Jerzy, Wojciechowicz-Krauze Kamila |
Recenzenci | dr hab. Krystyna Najder-Stefaniak, prof. SGGW dr hab. Piotr Przybysz, prof. UG |
Rok wydania | 2020 |
Strony | 216 |
grzbiet (11,3 mm) klejony i szyty nićmi | |
Format (cm) | 21,0x29,7 cm (A4) |
Wydanie książkowe (drukowane): | |
ISBN druk | 978-83-66270-14-5 |
Cena (zł) | 45,00 |
Rodzaj papieru | Strony 81-216 w kolorze, na papierze kredowym |
Wydanie online (PDF): | |
ISBN online | 978-83-66270-15-2 |
DOI | 10.24426/2020-115 |
Dostęp | W zakładce "Dostęp cyfrowy" |
Nota prawna
Zabrania się: samowolnego udostępniania publicznego całości lub/i fragmentów oraz sprzedaży kopii w wersjach: elektronicznej i wydruku.
Dopuszcza się: pobieranie i wydruk.
© Copyright by Gdańska Szkoła Wyższa, Gdańsk 2020
Dostęp cyfrowy
Wersja online (PDF) dostępna na platformie: Repozytorium monografii naukowych i podręczników akademickich GSW — dostęp publiczny (bez ograniczeń w dostępie, w formie plików PDF).
Adres bezpośredni:
https://omp.gsw.gda.pl/index.php/wydawnictwo_gsw/catalog/book/11
Spis treści
- Przedmowa
- Adam Jan Karpiński, Pierwiastki ducha słowiańskiego, a polskiego w szczególności, formułowane w związku z filozofią Karola Libelta
- Gracjan Cimek, Kryzys białoruski jako punkt zwrotny
- Edyta Majewska, O postaciach ze słowiańskich podań, syrenie Juracie i kroju pisma Głagolicy na podstawie rozprawy doktorskiej "Kreacja a tradycja w projektowaniu graficznym"
- Barbara Krygier, Kosmos jest tutaj
- Rajmund Pluta, Pragmatyzm duchowości
- Piotr Kudrycki, Trójka, trójpodział i trzygłowy bóg u Słowian Południowych oraz u Słowian Połabskich i Pomorzan
- Krzysztof Bąkowski, W jakim stopniu idee starosłowiańskie mogą pomóc w rozwiązaniu problemów współczesnych
- Rajmund Pluta, Wynalazek
- Waldemar Borowski, Święty grzybóg. Muchomor czerwony i naturalne korzenie mitologii
- Krzysztof Andrzej Górecki, Słowiańskość w malarstwie polskim
- Prezentacja artystów i ich obrazów:
- Arnold Ananicz ps. Ananiczius
- Tomasz Awdziejczyk
- Joanna Banek
- Waldemar Borowski
- Dominika Daszewska
- Jacek Dittwald
- Krzysztof Andrzej Górecki
- AndrzejKaleta
- Joanna Korecka
- Jolanta Kuśmierska
- Edyta Majewska
- Karolina Mysłek
- Magda Opozda-Szwabe
- Jerzy Przybył
- Kamila Wojciechowicz-Krauze
Przedmowa
Przedkładana publikacja jest efektem pracy Autorów, którzy mimo pandemii podjęli próbę utrwalenia pewnych myśli. Nie poddano ich jednakże bezpośredniej wymianie dialogowej i tym samym ubogaceniu, bo spotkanie odbyć się nie mogło. Ale mimo to myślimy, że utrwalone tu wytwory ducha są godne uwagi. Dzieła pisane i malowane mają tu wspólny mianownik. Jest nim duchowość słowiańska.
Polem działania myśli autorów publikacji jest zastany świat — świat przyrody, ducha ludzkiego oraz świat człowieka, jaki jest tworzony w jego filogenezie, a w polskiej słowiańszczyźnie w szczególności. Temat i metoda prezentacji myśli każdego z Autorów zależy od obranego celu, rodzaju czynności i dziedziny ich działania. Myśli te stanowią jedność istotowej czynności celowej, a jest nią to, co — zgodnie z zamierzeniem — być powinno.
Rezultatem tych wysiłków są dzieła pozostawione ocenie czytelników. Są one byciem natury z wartością dodaną. Do zastanego świata dołączone są produkty duchowości wydarte tej, czy innej jednostkowości, a w całości z ducha słowiańskości.
Każde zaprezentowane tu dzieło jest wykwitem złożenia się trzech elementów rzeczywistości: natury, jednostkowego ducha ludzkiego i świata człowieka. Każdy z obrazów pisanych i malowanych jest swoistym ujęciem danego nam świata. Jest złożeniem tego, co jednostkowe, szczególne i tego, co jest wszystkim. Natura w postaci pewnego wycinka rzeczy materialnych staje się samoistnym podmiotem działania, zachowującym własną tożsamość. Jest w nim zasada wytwórczości naturalnej — organizująca materię „od wewnątrz”, skierowana ku byciu bytu — konkretem zdolnym do tworzenia. Wraz z czynnością autorską staje się konkretem — przedmiotem działania twórczego ducha jednostki ludzkiej, wolnej i świadomej. Jej atrybuty układają się w określony kształt, odpowiedni dla danej osobowości, notowanej imieniem i nazwiskiem, a przede wszystkim tworem — czegoś nieprzemijającego. Publikacja jest notą Autorów, notą ich posiadłości swego imienia.
Natura i refleksyjność duchowości działa celowo. W przedstawianej tu sztuce jednakże dołącza się jeszcze przypadek, zbieg okoliczności. W nim trudno odnaleźć celowość. Treści atrybutywne ducha "zlewają się" niejako samoistnie w układ znamienny dla siebie. Smakujemy dopiero wytwór. Ale przy jego powstawaniu zaznaczyły się emocje, uczucia, weny, werwy, zapał twórczego natchnienia, powstałych przestrzeni w zaistniałym układzie psychicznym, społecznym, kulturowym.
Każdy utwór tu zamieszczony jest konieczny, jest błyskiem ducha słowiańskości. Powstawał on jakby sam dla siebie. Nie szuka odpowiedzi na pytanie, kto i dlaczego na mnie patrzy. Dlaczego mnie słucha, czyta? Widać zadowolenie z faktu, że się tu znalazł, zaznaczając swoje skończone miejsce w nieskończoności słowiańskości uczestniczącej w stającym się świecie, Europie i w Polsce. Ich istotą jest walka światła z ciemnościami, dobra ze złem. Są one tu tworzywem przyjmującym kształt przypadłości publikacyjnej. Jest on ważny dla jednostki ludzkiej konstruującej imię swojego drzewa genealogicznego. Konkretyzuje go, wypełniając miejsca nie-dookreślone. Można rzec, że prace tu zwarte są reorganizacją tego, co Autorzy poczuli wchodząc w świat i otwierając oczy i co projektując wskazują, że obok tego, co jest, coś innego być powinno.
Natura jest dobierana dla pewnego celu. Jej fragment współtworzy strukturę dzieła zawartą jednakże w duchowości twórcy. Tworzy ona ideę-plan wytworu sztuki. Jest on elementem jego świata. Jest istotą dobra, dobra wspólnego i wreszcie piękna, nie zawsze odgadnionego. Ono jest uzasadnieniem dzieł zawartych w publikacji; ono jest czynnikiem dynamizmu Autorów, ich wolnych i świadomych aktów decyzyjnych.
Utrwalone tu treści ducha ludzkiego, jednostek ludzkich są procesem poznawania świata. Jego zasadniczą przestrzeń stanowi nauka i budowana na niej, jako podstawie — filozofia. Ich uprawianie usprawiedliwia bezinteresowność, pewną metodologię i krytyczność, szczególnie we współprojektowaniu istotowych treści. Bezinteresowność w świecie współczesnym jest diamentem, niepowtarzalnym i w praktyce niedostrzegalnym. Tym bardziej są wartościowe zebrane tu prace. Ich celem jest prawda. Jej słowiański wyraz odnajdujemy w jedności — po pierwsze — adekwatnego teoretycznie obrazu rzeczy, świata, zgodnego z tą rzeczywistością; oraz — po drugie — moralnej słuszności, racji, moralnych podstaw życia, w jego duchowej istocie, za której pośrednictwem staje się owo życie wewnętrznie jednolite, wyjątkowe i doskonałe. Staje się uświęcone i zbawione.
Wszak jednakże żyje człowiek — istota gatunkowa, ale skoncentrowana zawsze w konkretnej jednostce ludzkiej, posiadająca jednostkowo ukształtowaną duchowość w określonej przestrzeni i zarysowanym czasie. One to warunkują naturę pozostawionych tu prac, jakość ducha ich Autorów, znaku ich twórczości — produktów wolnych i świadomych, fundujących pewien roztropny kształt znaczonego swe miejsce w przestrzeni dobra wspólnego.
W nauce i filozofii współistnieją pewne reguły obiektywizujące efekty. W ich ramach nie mieści się bogactwo duchowych treści powstających w momencie spotkania się z naturą. Zostają one poddane profilującemu uproszczeniu. Także te, które zaliczamy do treści, powstających w samym wnętrzu twórcy, w jego jedności cielesnego i duchowego wymiaru.
Ukazane tu ich fragmenty są słowiańskością, to jest takim rysem ducha ludzkiego, który zachowuje jedność świata widomego (przejawowego) ze światem niewidomym (abstrakcyjnym). Skończone usiłuje się odnieść do nieskończoności i w ich przecięciu pojawia się cień wieczności waloryzującego autorskiego ducha.
Jedność jest zasadą tworzenia całości rozumnej refleksyjności ubogacanej duchowością spontaniczno-kreacyjną i intuicyjną. Ich treści kreują doświadczenia jednostkowości i wspólnotowości. W duchowości tej prawda jednoczy dobro tu i teraz z dobrem transcendentnym oraz z wolnością i z odpowiedzialnością. To ich złożenie się jest chwytaniem prawdy słowiańskiej, w potoczności uważanej za boską.
Stąd treściom ducha Słowianie nadają postać wyobrażalną, pojmowalną przez ukształtowaną indywidualność atrybutywną osoby pozostającej w jedności z jednostkowością. Do atrybutów ducha, duchowości zaliczają życie manifestujące się w mentalnych czynach, przyjaznych człowiekowi, pozostających w ruchu i czasoprzestrzennie. Wszelki dualizm jest znoszony. Zło ustępuje przed dobrem, ciemność przed światłem. Ród ludzki jest wynoszony do godności i szczęśliwości przez urzeczywistnienie piękna, prawdy i dobra w świecie rzeczywistym. Natura jest uszlachetniana przez ducha ludzkiego, wolnego i świadomego.
Wszelkie dobro materialne pochodzące z niego pozostaje w koherencji z ideą Boga. Jej treścią są wartości uszlachetniające materię oraz własność wspólnotową i prywatną. Ta druga jest przyporządkowana dobru wspólnemu; jest desakralizacją własności.
Braterstwo wszystkich członków rodów jest jednością idei „tamtej strony”, boskiej, wypływających z niej wartości i zdobywanych przez ludzi dóbr materialnych, naturalnych. Ich dysponentem, właścicielem są rody zespolone w całości narodowej. Reprezentują one różność społeczną, jej hierarchię. W niej tkwi możność zasłużenia się jednostek dla większych całości społecznych.
Władza jest uosobioną ideą "tamtej strony"; boską, jest przedstawiana przez twórcze jednostki ludzkie. Sąd społeczny, narodu osąd władzy jest jego wychodzeniem z siebie i urzeczywistnianiem stającej się doskonałej całości, nad którą sprawuje władzę. Naród jest urzeczywistnioną wiedzą bożą, zatem najwyższą i jedyną władzą, której wola staje się wolą jednostki. Ona jest czynnikiem woli bożej, a zatem najwyższym jej czynnikiem. Nie ma innego charakteru władzy nad wykonawczość myśli bożej, czyli posłannictwa narodowego, jego misyjności. Ponieważ to myśl boża tkwi w każdym członku narodu. Ta uległość władzy jest czymś naturalnym; także społeczne oburzenie jest naturalną koniecznie czynnością, gdy władza nie działa zgodnie z myślą boską. Wtedy naród wypowiada władzy posłuszeństwo.
Idea Chrystusa jest jednością świata widomego (przejawowego) i świata niewidomego (abstrakcją abstrakcji). Filozofia — jedność abstrakcji i jej średni termin szczególny — filozofia narodowa — jest idei urzeczywistnianiem teoretyczno-przedmiotowym, stając się umiejętnością. To jest filozoficznością praktyczną, popularną, ludową.
W niej odnajduje swoje przestrzenie sztuka, czego dowodem jest przedstawione niniejsze dzieło. Są w nim te dziedziny natury, społeczeństwa ludzkiego, ducha jednostek ludzkich, które są przez naukę i filozofię współczesną nie-dostrzegane z uwagi na występujące w niej niekrytyczne zasady, będące tylko naśladowaniem z przyzwyczajenia. Niesłusznie narzucają one sztuce pewien subiektywizm. Tłumaczy się w nim, że artysta sam podejmuje przedmiot i tworzy dla siebie znamienne zasady jego obrazowania. Przedkładana praca dowodzi niezasadności takiego mniemania.
prof. Adam Jan Karpiński
Tekst z ostatniej strony okładki
Przedstawiamy materiał wyjątkowy, który powstał w warunkach, gdzie na oczach wszystkich, w skali kosmicznej, odbywa się proces transformacji naszego świata. Jednocześnie słowiański duch odradza się w tej części globu, gdzie jak wszędzie "covidianizm" próbuje narzucić nowy kierunek zmian. Termin planowanej konferencji plenerowej w Gdańsku przesuwany jest kolejny raz. Jej tytuł "Słowiański duch we współczesnym świecie" to sygnał, że z tego miejsca na ziemi wydobywa się energia, która może wpłynąć na kierunek ewolucyjnych zmian w bardziej przyjazną człowiekowi, niż NWO, stronę. Słowiańska perspektywa, to punkt widzenia, przez który zarówno świat nauki, jak i świat sztuki próbują przyjrzeć się sobie w nieco odmienny sposób.
Troska o zachowanie harmonii w kontakcie z szeroką pojmowaną naturą kreuje potrzebę nieustannej pracy nad rozwijaniem świadomości istoty ludzkiej — w celu zrozumienia jej miejsca i roli we wszechświecie.
Niniejszy materiał i zaplanowana konferencja w Gdańsku to kolejny etap rozwijania naukowego dialogu w tym kierunku. Do dialogu włącza się również środowisko artystyczne, które swoją obecnością i pracami malarskimi wyraża zainteresowanie tym, czym jest duchowość jako taka i słowiańska duchowość, w szczególności. W jakim stopniu może ona wpływać na sposób widzenia przestrzeni i świata, który współtworzą.
Krzysztof A. Górecki